Sprààch

 

Inschi Sprààch:

ds Obarsàxar Titsch

Apis zu inschna Voorfààra

Obarsàxa het frianer "Supersaxa" gheissa. Net apa will d Obarsàxar üss Sàchsa cho sind. Au net will dia Waltscha d Obarsàxar so supar gfunda heint. Inschi Gmeind ischt obam groossa Tura, wà vu Tàvanààsa dirààbundüss geit bis gan Ilàanz. Im Mittelààlter het Obarsàxa alliwiil ama àndara Varwààltar gheert. Àna 765 nàà Chrischti Geburt het dr Churar Bischof Tello Obarsàxa dam Chlooschtar Disentis vermàcht. Speetar het de ds Chlooschtar Obarsàxa dam Chinig Otto I. gga, und deer hets de bààld dam Bischtum Chur zrugg gga. Vu dart heints de im 13. Jh. d Friiharra vu Rhäzüns ubarnu. As hin und har ischt dàs frianer gsi...

Bis zu dera Zit heint sch z Obarsàxa nu Walsch gredat. Eerscht im 12. Jh. sind an Schuppa Wàlsar sàmt ina Robi ubar d Pass ga Graubinda cho. Wiasoo schii ina Heimat im Wallis varlàà heint, weiss ma net gnau. Vilicht heint sch daheima z wenig Plàtz und asoo au z wenig z Assa gha. Uf jeda Fàll het na Obarsàxa gfàlla und schii heint zeerscht  dart ghüsat, wà hit inschi Àlpa sind. Dàs heint sch net gmàcht, will sch gaara Àlplaluft gha heint. Schii heint net wella Chràch brcho mit da waltscha Obarsàxar, wà vor ina dàà gsi sind.

D Wàlsar sind as schàffigs und gschiggts Volch gsi und heint gwissa, wia ma in dera Heechi ubarlaba chà. Gglich sind schii àlbig teifar ààpa cho und heint schi mi da Waltscha varmischt. Und bààld het ma z Obarsàxa mee Titsch as Waltsch gredat.

Asoo ischt Obarsàxa zun ara titscha Insla zmitscht im waltscha Gebiat cho. Àbar gràt will d Obarsàxar nü waltschi Nàchpüüra gha heint, wà net Titsch chenna heint, heint sch gweenli au nu achlei Waltsch glaarnat und ditz und ans vu dera Sprààch ubarnu. Vil dara Weertar brüücha war hit nu und wissant blooss me, wàhara dia chomant.

( Üss "Obarsàxartitsch in dr Schual", Sita 8)